Bài 35: TÍNH CHẤT VÀ CẤU TẠO CỦA HẠT NHÂN

Bài 35: TÍNH CHẤT VÀ CẤU TẠO CỦA HẠT NHÂN

I. Cấu tạo hạt nhân

1. Theo mô hình nguyển tử Rơ-đơ-pho

– Hạt nhân tích điện dương +Ze (Z là số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn).

– Kích thước hạt nhân rất nhỏ, nhỏ hơn kích thước nguyên tử 10⁴ 10⁵ lần.

2. Cấu tạo hạt nhân

– Hạt nhân được tạo thành bởi hai loại hạt là prôtôn và nơtron gọi chung là các nuclôn.  Prôtôn (p), điện tích (+e), nơtrôn (n), không mang điện.

– Số prôtôn trong hạt nhân bằng Z (nguyên tử số)

– Tổng số nuclôn trong hạt nhân kí hiệu A, gọi là số khối.

– Số nơtrôn trong hạt nhân là: N = A – Z.

3. Kí hiệu hạt nhân

– Hạt nhân của nguyên tố X được kí hiệu:

– Kí hiệu này vẫn được dùng cho các hạt sơ cấp: , , .

4. Đồng vị

Các hạt nhân đồng vị là những hạt nhân có cùng số Z,  khác nhau số A.

Ví dụ: hiđrô có 3 đồng vị

• • Hiđrô thường (99,99%)
  • Hiđrô nặng , còn gọi là đơteri (0,015%)

• • Hiđrô siêu nặng , còn gọi là triti  , không bền, thời gian sống khoảng 10 năm.

II. Khối lượng hạt nhân

1. Đơn vị khối lượng nguyên tử

 Đơn vị khối lượng nguyên tử u có giá trị bằng 1/12 khối lượng nguyên tử của đồng vị .

1u = 1,66055.10^-27kg

2. Khối lượng và năng lượng

* Theo Anh-xtanh, năng lượng E và khối lượng m tương ứng của cùng một vật luôn luôn tồn tại đồng thời và tỉ lệ với nhau, hệ số tỉ lệ là c².

c: vận tốc ánh sáng trong chân không (c = 3.10⁸m/s).

1uc² = 931,5MeV

  1u = 931,5MeV/c²

MeV/c² được coi là 1 đơn vị khối lượng hạt nhân.

* Chú ý:

+ Một vật có khối lượng m₀ khi ở trạng thái nghỉ thì khi chuyển động với vận tốc v, khối lượng sẽ tăng lên thành m với

Trong đó m₀: khối lượng nghỉ và m là khối lượng động.

+ Năng lượng toàn phần:

Trong đó: E₀ = m₀c² gọi là năng lượng nghỉ.

+ Động năng của vật.

W_đ = E – E₀ = (m – m₀)c²